Çocuklar İçin Felsefe (Philosophy for Children / P4C) 1970'lerde Amerika'da felsefeci Matthew Lipman'ın çalışmaları çerçevesinde ortaya çıkan bir eğitim yaklaşımı olmakla birlikte öğretim süreçlerini düzenleyen bir metottur. Bu yaklaşımın temelindeki amaç; çocukların eleştirel, yaratıcı, işbirliğine dayalı, özen gösteren düşünmeyi soruşturan bir topluluk içinde diyalog yoluyla geliştirebilmeleridir. Bu anlamıyla öğrenci merkezlidir ve öğrenciyi bilginin pasif alıcısı olarak değil, aktif üreticisi olarak görür. Öğretmen veya eğitmen ise bilgiyi aktaran/öğreten merkezi konumundan çıkarak öğrencilerin öğrenme süreçlerini kolaylaştıran, onlara rehberlik eden yürütücü/kolaylaştırıcı rolüyle yaklaşımda yerini alır.

Lipman'ın ‘'Soruşturan Topluluk Metodu'' (Community of Enquiry Method) bugün neredeyse dünyada en çok kullanılan yöntem haline gelmiştir. Buna göre, çocuklar oluşturdukları topluluğun bir üyesi olarak, felsefi bir problemi tetikleyen bir uyaran (metin, hikâye, düşünce deneyi, fotoğraf, resim, video, nesne, şarkı, şiir vb.) etrafında bir araya gelirler ve bu topluluğun birlikte ortaya çıkardığı soruları yine birlikte düşünmeye, soruşturmaya, bunlara cevap bulmaya, cevapları sağlam şekilde temellendirmeye dolayısıyla felsefe yapmaya yönlendirilirler. Bu yönüyle Lipman, ‘Soruşturan Topluluk Metodu'nu, çocuklara felsefe yapma 'yı öğretmek olarak tanımlar. Metodu yalnızca felsefe öğretiminde kullanılabilecek bir yöntem olarak değil, tüm disiplinlerde kullanılabilecek yeni bir öğretim yöntemi olarak sunar.

Bugün bu yöntem dünyada elli farklı ülkede uygulanarak sosyal bir hareket haline dönüşmüştür, birçok eğitmen bu yaklaşımın eğitimin her alan ve kademesine taşınarak müfredatlarda yer alması için çalışmaktadır. UNESCO ve Education Endowment Foundation gibi kurumlar P4C uygulamaları ile araştırmalar yaparak raporlar yayınlamaktadırlar. Bu raporlara göre P4C uygulamalarının çocukların bilişsel, duygusal, sosyal becerilerini geliştirme üzerindeki olumlu etkisinin azımsanamayacak kadar değerli olduğunu görürüz.

● Çocukların düşünme becerilerinin gelişmesine olumlu yönde katkı sağlar. Eleştirel, yaratıcı, yansıtıcı düşünme ve problem çözme gibi 21.yy becerileri olarak takdim edilen üst düzey düşünme becerilerinin gelişmesini destekler.

● Sosyal bir varlık olarak çocuğun; bir topluluk içinde diğerini özenli şekilde dinleme, anlama, farklı fikirlere saygı duyma ve kendi fikirlerini paylaşabilmesine, etkili iletişim kurabilme becerilerini geliştirmesine yardımcı olur.

● Çocukların duygusal gelişimini destekler, farklı fikirleri saygı ile kabul eden çocuk onları dinlerken sabretmeyi, fikirlerini ifade ederken kendine güven ve özsaygıyı geliştirmeyi öğrenir. Kendi fikirlerine karşı başka fikirlerin de olabileceğini görmek ve bunları tartışabilme becerisini geliştirebilmek duygusal esnekliği geliştirir. Fikirlerin kişiselleştirilmemesi gerektiği tecrübe edilir. Temelsiz, iyi şekilde desteklenmeyen fikirlerin yeniden sağlam şekilde inşa edilebileceği yönde fikirsel esneklik de kazanılmış olur.

● Değerler eğitimi için temel sağlar. Öğrenci kazandığı düşünme becerilerini değerler alanına uygulayabilir.

● Yöntem, oluşturmacı sınıf temeline dayandığı ve bir çember etrafında bir araya gelen çocukların işbirliği içinde bir sorunu birlikte araştırdıkları için demokratik vatandaşlık becerilerinin ve değerlerinin gelişmesini de sağlar.

Not: P4C okullarda atölye çalışmaları veya ayrı bir ders olarak düzenlenebileceği gibi, eğitim programlarıyla bütünleştirilerek derslerde bir metot olarak da kullanılabilir.

Hazırlayan:  Uz. P4C Eğitmeni/ Matematik Öğretmeni

Caner Özbakır